ΧΩΜΑΤΕΡΟ
    • Που βρίσκεται
    • Ιστορική αναδρομή                                   
Το Xωματερό βρίσκεται στην ανατολική πλευρά της επαρχίας Πυλίας του Νομού Μεσσηνίας. Παίρνοντας κάποιος το δρόμο που οδηγεί προς Κορώνη πρέπει να σταματήσει στο χωριό Νέα Κορώνη. Δυτικά της πλατείας της Νέας Κορώνης υπάρχει ένας δρόμος που οδηγεί προς τη Φοινικούντα. Στο δρόμο αυτό και σε απόσταση τριών χιλιομέτρων περίπου βρίσκεται το Χωματερό. Δεν γνωρίζουμε  πότε και πως προέκυψε η ονομασία του χωριού. Ετυμολογικά προέρχεται από τη λέξη χώμα-χώματος και το επίθημα -ερός δηλ. χωματερός, χωματερή,χωματερό. Ίσως στην αρχή ονοματοδότης λαός να το έχει δώσει στην περιοχή ως τοπωνύμιο, λόγω της διαμόρφωσης του εδάφους. Το Χωματερό. Δηλαδή τόπος που έχει μόνο χώμα. Αυτό το μέρος λοιπόν επέλεξαν κάποιοι για να χτίσουν τα σπίτια τους. Δίπλα κυλούσε το ποταμάκι της Νούπελης, ο τόπος Χωματερός και έτοιμος για να φυτεύουν περιβόλια και δίπλα τους μικροί γήλοφοι για να βόσκουν τα ζώα τους.Ιστορικά και ασφαλές δεδομένο, ότι η ονομασία Χωματερό ως οικισμό την συναντάμε για πρώτη φορά στην απογραφή Γκριμάνι που έγινε το  1700 από τους Ενετούς. Τότε στο Territorio di Coron (περιοχή Κορώνης) που κάλυπτε όλη την Ανατολική Πυλία και έφτανε μέχρι την Ανδρούσα υπήρχαν 62 χωριά. Μεταξύ αυτών αναφέρεται και το Χωματερό (comatero) στο οποίο κατοικούσαν έξι οικογένειες και αριθμούσαν ένα σύνολο 22 ατόμων.
Δεν γνωρίζουμε πως ζούσαν τότε και  με τι ασχολούνταν οι κάτοικοι του χωριού. Από τις ιστορικές γνώσεις της ευρύτερης περιοχής, που έχουμε, σίγουρα θα ήταν γεωκτηνοτρόφοι και ίσως και κάποιοι να εργάζονταν και σε δουλειές της Μονής ''Παναγία Γριβιτσανή'' (Άγιοι Θεόδωροι σήμερα). Όταν το 1835  ήρθε ο ΄Οθωνας στην τότε ελεύθερη Ελλάδα και κυβερνούσε η Αντιβασιλεία στην απογραφή που έγινε στα χωριά του Δήμου Κολωνίδων που συγκροτούσαν τον Δήμο στον αριθμό των κατοίκων, στον οικισμό Χωματερό έχει παύλα. Δεν κατοικούσε κανένας εκεί. Ο Ιμπραήμ τα είχε κάψει όλα. Στην απογραφή του 1846 καταγράφονται 20 κάτοικοι και στην απογραφή του 1851 μόνον πέντε.Αυτή η αυξομείωση του πληθυσμού φανερώνει πως  στο Χωματερό έμεναν εποχιακά κάποιοι άνθρωποι.΄Ισως αυτοί να ήταν οι παραχειμάσιοι ποιμένες που έρχονταν από τα χωριά του Φαλάνθου της Αρκαδίας και έμεναν στο χωριό έξΙ μήνες το χρόνο από τον Οκτώβριο έως τον Απρίλιο. Μέσα στη  δεκαετία του 1850 το φαινόμενο μιας εσωτερικής μετανάστευσης αλλάζει την άνθρωποπληθυσμιακή δύναμη της  περιοχής.Οι παραχειμάσιοι ποιμένες-οι αναβοκατεβάτες- όπως τους έλεγαν έρχονται και διαμένουν μόνιμα πλέον στα χωριά της περιοχής.Στο Χωματερό εγκαταστάθηκαν οικογένειες, που ήρθαν όλες σχεδόν από την Αλωνίσταινα της Αρκαδίας. Ονόματα όπως  Κατσαργύρης,  Μπαγατέλας,  Μουντζούρης,Κατσίβας, Κωτσάκης,Τερτίπης,Κοσμάς, Κούκος υπάρχουν στις στρατολογικές καταστάσεις της Αλωνίσταινας κατά το έτος 1824,1842.Για όσους δεν είχαν παιδιά στρατεύσιμα ή είχαν μόνο κορίτσια δεν έχουμε από άλλη πηγή πληροφορίες γι αυτό και δεν αναφέρονται. Αλλά και το όνομα  Μισέρος και Λόγγας λένε  οι απόγονοί τους υπήρχε  στην Αλωνίσταινα. Η μετανάστευση αυτή από τα χωριά του Δήμου Φαλάνθου Αρκαδίας διήρκεσε πάνω από πενήντα χρόνια. Μεμονωμένα ονόματα όπως Τζαβάρας, έχουμε από το Ροεινό, Θεοδωρακόπουλος από Λιμποβίσι, Μιχαλόπουλος από Τσελεμπάκου, Κωνσταντόπουλος από Νταβιά,Πιάνα και Μανταίικα. Στην απογραφή του 1890 το Χωματερό είχε 134 κατοίκους. Μετά λοιπόν την μόνιμη εγκατάσταση των Αρκάδων το χωριό αποκτά όλες τις προϋποθέσεις ενός χωριού οργανωμένου.Χτίζουν εκκλησία τον ΄Αγιο Διονύσιο. Λέγεται πως επιθυμία των κατοίκων ήταν να  ονομάσουν την Εκκλησία τους Αγία Παρασκευή,όπως και του χωριού τους στην Αλωνίσταινα. Όμως επειδή  για  να  κτιστεί η εκκλησία βοήθησε ο τότε δήμαρχος κ. Διονύσης Ράλλης ονομάστηκε ΄Αγιος Διονύσιος. Δεν είναι γνωστό αν αυτό ήταν απαίτηση του Δημάρχου ή εδόθη το όνομα τιμητικά χάριν ευγνωμοσύνης.Το 1912  τα χωριά  Πανιάρες, Χωματερό, Παλαμάρι, Αγία Άννα με το ΒΔ 31-8-1912 που δημοσιεύτηκε στο ΦΕΚ Α 262/1912 και σύμφωνα με τον Οργανισμό Τοπικής αυτοδιοίκησης συγκρότησαν κοινότητα με την ονομασία Κοινότητα Πανιαρών.Η κοινότητα  μετά από τρία χρόνια, μετονομάστηκε σε κοινότητα Φαλάνθης που δημοσιεύτηκε στο ΦΕΚ Α89/1915.

     Στις αρχές του εικοστού αιώνα, ακολουθώντας το μεταναστευτικό ρεύμα της εποχής πολλοί νέοι άνδρες του χωριού μετανάστευσαν στην Αμερική, φτάνοντας και μέχρι Αργεντινή και Μαδαγασκάρη. Κάποιοι απ΄ αυτούς γύρισαν, ενώ κάποιοι άλλοι δεν ξαναγύρισαν ποτέ.Από εκείνα τα χρόνια οι κάτοικοι του χωριού ασχολούνταν με την γεωργοκτηνοτροφία.Το βέβαιο είναι πως συνεχώς αυξανόταν ο πληθυσμός του χωριού το 1928 το Χωματερό είχε 239 κατοίκους και το 1940  είχε 309.Η μετανάστευση στην Αυστραλία,στον Καναδά, στην Αμερική και στην Γερμανία συρρίκνωσε θεαματικά τον πληθυσμό του χωριού.Η απογραφή του 1961 βρίσκει το Χωματερό να έχει 246 κατοίκους. Αλλά στη συνέχεια και η αστυφιλία ολοκλήρωσε κατά ένα τρόπο την ερήμωση των χωριών μας.Η απογραφή του 2001 καταγράφει πως το Χωματερό έχει μόνον 119 κατοίκους. Στη διάρκεια της δεκαετίας του 1950 οι άνθρωποι του χωριού που ήταν φιλοπρόοδοι και εργατικοί έχτισαν μόνοι τους το σχολείο του Χωματερού και με προσωπική εργασία πολλών ημερών κατάφεραν να υδροδοτηθεί το χωριό, φέρνοντας το νερό από τη Νούπελη στα σπίτια τους.
Όμως και αυτή τη φορά ένα άλλο μεταναστευτικό ρεύμα, σάρωσε την ύπαιθρο της Ελλάδας.
     Σήμερα  αυτοί που κατοικούν μόνιμα στο  χωριό είναι κατά πλειοψηφία ηλικιωμένοι άνθρωποι, συνταξιούχοι  του ΟΓΑ  οι περισσότεροι. Οι νέοι είναι λίγοι και το σχολείο του χωριού κλειστό από το 1986, γιατί δεν υπήρχαν παιδιά.
Ευτυχώς το σχολείο έχει δρομολογηθεί να γίνει γεωλογικό μουσείο, αλλά ακόμα   βρίσκεται  στην αρχή. Τα σπίτια του χωριού έχουν αναπαλαιωθεί και έχουν κτιστεί  αρκετά καινούργια .
  Το καλοκαίρι  το Χωματερό ζωντανεύει και έχει αρκετό κόσμο. Ο Πολιτιστικός Σύλλογος  Χωματερού ''Άγιοι Θεόδωροι'', που έχει ιδρυθεί, με πρωτοβουλία του αείμνηστου  Προέδρου Τάσου Μισέρου, προσπαθεί να συμβάλει σ΄ αυτό.

 Γιώτα  Κατσίβα-Μαρκάκη-Φιλόλογος-Μέλος  του Πολιτιστικού Συλλόγου